Zeker bewegen met Parkinson
Wat kan de fysiotherapeut betekenen als je Parkinson hebt en wat kan je zelf doen?
Als je de ziekte van Parkinson hebt ervaar je dagelijks wat de gevolgen daarvan zijn. Je zult moeilijker kunnen bewegen en er kunnen ook problemen in denkprocessen optreden. Bekendste klachten zijn het beven (tremoren), trage bewegingen, verstijvende spieren en een gebogen houding. Op termijn ontstaan meestal problemen bij de dagelijkse bezigheden, simpele zaken zoals omdraaien in bed vormen ineens een uitdaging. Er zijn medicijnen en operaties om de verschijnselen te verminderen maar die zullen de klachten nooit helemaal wegnemen. Als de klachten er eenmaal zijn, verdwijnen ze niet meer, meestal nemen ze geleidelijk toe. Parkinson heeft geen invloed op de lengte van je leven, maar trekt een enorme wissel op de kwaliteit ervan.
Wat is de ziekte van Parkinson?
Mensen met de ziekte van Parkinson hebben een tekort aan dopamine in de hersenen. Dat komt doordat de zenuwcellen die het moeten aanmaken beschadigd zijn. Over de oorzaak van die beschadiging is nog onvoldoende bekend om er een eenduidige uitspraak over te doen. Dopamine is een neurotransmitter, een stofje dus dat nodig is om signalen door te geven van de ene naar de andere hersencel. Een tekort hieraan kan al heel snel problemen geven bij dagelijkse activiteiten zoals lopen, omdraaien in bed en praten. Ook geheugenstoornissen, slaapproblemen, concentratieproblemen, depressies, en persoonlijkheidsveranderingen zijn veelvoorkomend in het verloop van de ziekte, net als pijn, incontinentie, spijsverteringsklachten en problemen met de seksualiteit. De ziekte van Parkinson is dus bepaald niet niks en verdient aandacht en goede begeleiding.
Kan je zelf iets doen?
De ziekte zelf kan je niet remmen, maar je kunt wél iets doen om het beloop te beïnvloeden. Het is erg belangrijk dat je je in je dagelijks leven zo goed mogelijk kunt blijven bewegen waardoor je op een verantwoorde manier actief blijft. Het is daarom belangrijk om al in een vroeg stadium van de ziekte actie te ondernemen. Wacht niet tot je conditie slecht is, maar houd deze op peil. Zorg dat je voldoende blijft bewegen.
Probeer op minstens vijf dagen in de week een half uur matig intensief te bewegen. Je kunt hierbij denken aan wandelen, fietsen of zwemmen. Hiermee onderhoud je jouw conditie en kracht. Dat half uur hoef je niet aaneengesloten te bewegen, je mag het ook opdelen in blokken van tien of vijftien minuten. Als je een sport beoefent, ga hier dan als het enigszins kan mee door. Afhankelijk van je mogelijkheden kan je er ook voor kiezen om deel te nemen aan speciale Parkinson oefengroepen. Ook algemene bewegingsgroepen voor ouderen kunnen geschikt voor je zijn. Jouw fysiotherapeut kan je hierover adviseren en je zo nodig begeleiden.
Goede en mindere momenten
Parkinsonpatiënten kunnen zogenaamde ‘on- en off-periodes’ hebben, ofwel goede en minder goede momenten op de dag. Op een gegeven moment leer je het patroon in die periodes kennen en kan je bewust de goede momenten kiezen om te trainen. Hoe minder neurologische problemen je ervaart, hoe beter de basis is die je kunt leggen.
Vermijd dubbeltaken
Als je Parkinson hebt moet je je aandacht meer dan ooit houden bij alledaagse handelingen. Dit maakt het moeilijker om bijvoorbeeld tegelijkertijd te praten en te lopen of op te staan uit een stoel met een kop koffie in je hand. Probeer één ding tegelijk te doen en ga bewust om met dubbeltaken of vermijd deze. Dit is veiliger en vermindert de kans op een val. In een therapiesetting is het juist wél goed om deze dubbeltaken te oefenen. Hier kan de juiste veiligheid geboden worden.
Fysiotherapie behandeling bij Parkinson
Om de symptomen van Parkinson te bestrijden, is Levopoda het krachtigste middel. Helaas kan zelfs dit medicijn niet álle klachten verhelpen. Het heeft bijvoorbeeld weinig invloed op het evenwicht. Bovendien kan je door langdurig gebruik ook weer nieuwe problemen krijgen, zoals dyskinesiën (dat zijn abnormale, onvrijwillige bewegingen) en geheugenstoornissen. Als laatste redmiddel, wordt er soms gekozen voor een operatie, dit is dan vooral bedoeld om het trillen en de onvrijwillige bewegingen te verminderen.
Uitgangspunt voor welke behandelvorm dan ook zijn jouw gezondheidsproblemen en voorkeuren. Vanwege de complexiteit en het progressieve karakter van de ziekte van Parkinson wordt naast de medische behandeling ook vaak gekozen voor niet-medicamenteuze behandelingen. Bij bewegingsklachten kan de fysiotherapeut helpen. Let wel: Een fysiotherapeutische behandeling vervangt de medicijnen of een operatie niet.
Wat kan de fysiotherapeut dan voor je betekenen?
Als je problemen ervaart bij dagelijkse bewegingen, zoals lopen, opstaan uit een stoel of omrollen in bed, kun je veel hebben aan de hulp van een fysiotherapeut. Dat is ook het geval als je conditie minder wordt of als je bijvoorbeeld last hebt van je nek of schouders. Contact opnemen met de fysiotherapeut is ook een goed idee als je vaker valt of als je merkt dat je gedemotiveerd raakt om te bewegen. Hoe begrijpelijk het ook is dat je minder wilt bewegen, actief blijven is heel belangrijk. Het heeft een positieve uitwerking op de klachten en voorkomt dat er nieuwe bijkomende, zoals broze botten of problemen met het hart.
Zelfstandigheid
Je fysiotherapeut kijkt samen met jou of behandeling kan helpen bij het verminderen van de problemen die je ervaart. De behandeling kan bestaan uit hulp bij het onderhouden of opbouwen van je conditie. Verder kun je werken aan de verbetering van specifieke dagelijkse activiteiten zoals lopen en het opstaan uit een stoel. Je krijgt goede voorlichting, Dat is een heel belangrijk onderdeel in de behandeling van de ziekte van Parkinson. Op die manier kun je ook op langere termijn, zonder fysiotherapeut, actief blijven. Het doel is immers het verbeteren of behouden van jouw zelfstandigheid en veiligheid. De adviezen, behandeling en begeleiding worden afgestemd op jouw situatie en op hoe ver Parkinson zich al ontwikkeld heeft. Daarbij onderscheiden we drie fases:
De vroege fase
In de vroege fase kun je nog vrijwel alles doen dat je altijd al deed. Het doel van fysiotherapie is hier: zorgen dat je actief blijft, dat je niet bang bent om te bewegen of te vallen en dat jouw conditie op peil blijft of verbetert. De fysiotherapeut informeert je en zet je aan het werk met oefeningen. Die oefeningen kunnen één op één zijn maar ze kunnen eventueel ook in groepsverband worden aangeboden. Er is in het bijzondere aandacht voor evenwicht, spiersterkte, beweeglijkheid van de gewrichten en algemene conditie. Wanneer nodig of gewenst wordt in deze en de volgende fases ook de partner of verzorger bij de behandeling betrokken, de ziekte van Parkinson heb je namelijk niet in je eentje…
De middenfase
In deze fase merkt je dat je minder aankunt bij diverse activiteiten. Het is lastiger om je evenwicht te bewaren en de kans op vallen is verhoogd. Fysiotherapie richt zich nu op het oefenen van bewegingen zoals omrollen in bed en opstaan uit een stoel, de juiste lichaamshouding, reiken en grijpen, evenwicht bewaren en lopen.
De late fase
Bij een klein deel van de Parkinsonpatiënten ontwikkelt de ziekte zich zodanig dat ze op een rolstoel zijn aangewezen of bedlegering worden. Fysiotherapie is er in deze fase voornamelijk op gericht om belangrijke functies zoals ademhaling te behouden en doorligplekken te voorkomen. De fysiotherapeut begeleidt bij oefeningen en adviseert onder meer over de beste lichaamshouding in bed of rolstoel. Aan de partner of verzorger worden adviezen gegeven met betrekking tot transfers.
Blijvend resultaat
Doen en blijven doen staat in het geval van een chronische aandoening als Parkinson centraal. Het is erg belangrijk om zelfstandig je klachten onder controle te houden. Hiervoor kan de fysiotherapeut, naast de behandeling, een beweegprogramma aanbieden. Dit programma stimuleert om na afloop van de therapie actief te blijven en de gezonde leefgewoonten voort te zetten. Dat gaat gemakkelijker als je plezier hebt in de activiteiten. Onze fysiotherapeut Juanita is aangesloten bij het Parkinsonnet.