SENSORISCHE INFORMATIEVERWERKING BIJ KINDEREN
We leven in een hectische maatschappij, overal om ons heen zijn prikkels. Véél prikkels. Volwassenen hebben vaak al moeite om daarmee om te gaan, laat staan kinderen. De manier waarop prikkels verwerkt worden heeft een grote invloed op het functioneren van een kind en is daarom een aandachtspunt in de kinderfysiotherapie. Sensorische infomatieverwerkingstherapie is gericht op het omgaan met geluid, zicht, reuk, smaak, geur, het voelen en het bewegen.
Sensorische infomatieverwerking is het vermogen om zintuiglijke prikkels waar te nemen, die te ver werwerken en te verbinden met andere informatie, adequaat te reageren op de omgeving en de informatie op te slaan voor hergebruik. Problemen met die prikkelverwerking zijn dus een big deal want het staat aan de basis van zo’n beetje alles. Bij kinderen met problemen in de sensorische infomatieverwerking worden prikkels niet op de juiste manier waargenomen en werken de zintuigen niet goed samen.
Wat kan er mis zijn?
Er kan vanalles misgaan met de manier waarop prikkels verwerkt worden. De zintuigen kunnen ze onvoldoende registreren of juist overregisteren. Ook kan het zijn dat de zintuiglijke prikkels verkeerd geselecteerd worden en/of onjuist met elkaar verbonden, dat noemen we een discriminatieprobleem.
Waarom is een probleem in sensorische informatieverweking een big deal
Als de zintuigen op de juiste wijze registreren, weet het lichaam dat het ‘veilig’ is om een bepaalde activiteit uit te voeren. Veilig wordt in het geval van een spelend kind ervaren als leuk; basis om te leren dus. Als de zintuiglijke signalen te zwak zijn en het lichaam niet waarschuwt voor gevaar kan een handeling onveilig worden. Als de zintuiglijke signalen te sterk zijn, dan zal het kind te snel reageren alsof ie in gevaar is en zal dan iets niet durven of kunnen. Een prikkelverwerkingsprobleem heeft dus grote invloed op de motorische én sociaal-emotionele ontwikkeling van een kind.
Onderregistratie en overregistratie
Kinderen met een sensorische informatieverwekingsprobleem zijn vaak huilerig en snel van slag. Ook geven ze de schuld gemakkelijk aan anderen, zijn ze moe, dwars en snel afgeleid. In het geval van overregistratie zie je kinderen die ruziën of zich terugtrekken, ze willen regie en voorspelbaarheid. Kinderen die de prikkels juist onderregistreren zijn onhandig en snel afgeleid. Ze zijn erg procesgericht en niet eindgericht, daarnaast zie je bij deze groep vaak roekeloos handelen.
De problemen per zintuig
Tast
Kinderen die te veel tastprikkels registreren kunnen erg gevoelig zijn voor aanraking en andere prikkels uit hun omgeving. Deze kinderen vallen op doordat ze snel geïrriteerd zijn. Onderregistratie van prikkels is vaak minder opvallend, maar is erg beperkend voor het kunnen leren. Het kind wordt namelijk onvoldoende gewaarschuwd voor gevaar waardoor negatieve ervaring wordt opgedaan. In de praktijk uit zich dit vaak in:
- vermijden van aanraking
- negatief reageren op aanraking
- verzet tegen haren kammen
- gruwelen van vieze handen
- voorkeur voor bepaalde texturen
- moeilijk doen over kleding
- rondlopen met vieze mond of neus
- dingen laten vallen
- dieren of andere kinderen pijn doen
- desinteresse in speelgoed
- rommel maken
- kauwen op dingen
- overal aan voelen
- mond volproppen
Vestibulair
Het vestibulair systeem oftewel evenwicht wordt aangestuurd door het evenwichtsorgaan. Dat is een fragiel orgaantje dat zich bevindt in het binnenoor. Het levert een belangrijke bijdrage aan het in stand houden van het evenwicht, zowel bij stilstand als bij beweging. Het waarschuwt ons als we dreigen te vallen of te struikelen en zorgt voor een stabiele blik tijdens het bewegen van het hoofd. Bij een prikkelverwerkingsprobleem met betrekking tot het evenwicht durven we niet op ons lichaam te vertrouwen omdat beweging en evenwicht niet goed gevoeld worden. Dit kan leiden tot:
- een hekel hebben aan de speeltuin
- valangst
- altijd de voeten op de grond willen hebben
- wagenziekte
- val niet opvangen
- weinig initiatief tot bewegen
- nooit duizelig worden
- niet kunnen stilzitten
- niet zien van gevaar
Propriocepsis
Het gevoel in onze spieren en gewrichten noemen we propriocepsis. Het geeft ons informatie over onze houding en manier van bewegen. Ook waarschuwt het voor gevaar waardoor we niet vallen. De propriocepsis (houdingsgevoel) geeft ons de mogelijkheid om te weten hoe ons lichaam zich in de ruimte bevindt. Door een verkeerde balans in de prikkelverwerking merken we onze bewegingen niet voldoende op waardoor we de informatie uit de spieren en gewrichten te weinig gebruiken en het lastiger wordt om dingen te leren en om je te concentreren. Kinderen met problemen in de propriocepsis:
- Botsen tegen alles en iedereen aan
- Houden van duwen en trekken
- Slaan, schoppen en bijten veel (soms ook zichzelf)
- Houden van stevig knuffelen
- Kauwen op alles
- Hebben gebrekkig lichaamsbewustzijn
- Helpen niet mee met aankleden
- Hebben vaak een krampachtige houding
Auditief
De wereld is vol geluiden. Die worden bij een juiste prikkelverwerking gefilterd op hoofd- en bijzaak. Kinderen bij wie dit systeem niet goed werkt:
- Bedekken de oren vaak
- Klagen over geluiden waar anderen geen last van hebben
- Reageren niet als ze geroepen worden
- Maken zelf veel geluiden
- Houden van drukte en actie
Visus
De wereld is zoals je ‘m ziet. Prikkelverwerkingsproblemen in het zicht kunnen dus erg lastig zijn. Kinderen die ze vertonen gedrag als:
- Niet zien van nieuwe dingen
- Negeren van obstakels
- Opzoeken van visuele pikkels zoals flikkering
- Afgeleid of zelfs overstuur raken van teveel materialen
- Ogen bedekken
- Over alert zijn.
Reuk
De reuk is een basaal zintuig. Geur staat vaak in verbinding met emoties. Ook verstoring van de reuk kan beperkend zijn voor de leefomgeving.
Kinderen met een prikkelverwerkingsprobleem op reuk:
- Merken geuren niet goed op
- Ruiken overal aan
- Vinden eten lastig
- Zoeken overdreven sterke geuren op
Smaak
Eetproblemen komen veel voor bij kinderen. In sommige gevallen vinden die hun oorzaak in de prikkelverwerking. Kinderen met problemen op het gebied van sensorische integratie op het gebied van smaak:
- Zijn kieskeurig voor temperatuur en structuur
- Hebben een erg beperkte smaak of juist heel specifieke voorkeuren
- Kunnen probleemloos stevig gekruid eten
- Likken aan dingen die geen eten zijn
- Proppen tijdens het eten
Waarom verstoorde prikkelverwerking een probleem is
Ieder mens reageert anders op prikkels en dat is helemaal niet zo erg. Het wordt pas een probleem as het dagelijks functioneren en leren in de weg staat. Zintuiglijke stoornissen bij kinderen kunnen aan de basis liggen van gedragsproblemen, motorische problemen, taalproblemen en sociaal-emotionele problemen.
Wat doet de kinderfysiotherapeut
De kinderfysiotherapeut kan iets betekenen op het gebied van prikkelverwerking. In eerste instantie zal met intake, observatie en onderzoek het probleem in kaart gebracht worden. Vervolgens wordt er een behandelplan op maat opgesteld. De behandeling vindt spelenderwijs plaats, want plezier (in leren) voor het kind staat voorop. Ouders/verzorgers en school zullen actief bij het behandeltraject worden betrokken.
Onderdeel van de behandeling is dat de omgeving inzicht krijgt in wat het kind ervaart en leert hoe hiermee om te gaan. Er is vaak onbegrip vanuit de omgeving en frustratie bij het kind zelf, want het is geen kwestie van niet willen maar van echt niet kunnen.
Heeft jouw kind problemen met de sensorische prikkelverwerking? Neem dan contact op met Fysiotherapie Wieënhof. Roben Babs kunnen daar wel mee uit de voeten!
Wat is sensorische informatieverwerking?
Sensorische informatie verwerking of wel sensorische integratie is de samenwerking tussen de verschillende zintuigen. Het staat aan de basis van alle complexe taken.
Ligt het probleem altijd bij alle zintuigen of komt dit ook los voor
In de meeste gevallen komt een probleem voor aan één van de zintuigen, de gevolgen kunnen dan alsnog omvangrijk zijn.
Wordt kinderfysiotherapie vergoed?
Kinderfysiotherapie wordt per kalenderjaar vanuit de basisverzekering 18 keer vergoed. Daarnaast geldt eventueel nog budget vanuit de aanvullende verzekering. Voor kinderen is er nooit een eigen risico van toepassing.
Kan kinderfysiotherapie ook aan huis plaatsvinden?
Dat kan, als dat geindiceerd is, dan is er we altijd een verwijzing van een arts nodig.
